Bliznowacenie w dużej mierze zależy od rodzaju rany oraz od czynników, które ją spowodowały. Które rodzaje uszkodzeń tkanek najczęściej doprowadzają do powstawania widocznych blizn?
Finalnym stadium procesu gojenia się rany jest blizna. Proces bliznowacenia jest długofalowy i tak naprawdę nie kończy się w momencie, gdy tkanki skórne ulegną ponownemu połączeniu. Przebudowa blizny może trwać nawet do 2 lat a sam proces można podzielić na kilka złożonych etapów. Ich przebieg decyduje o kształcie i widoczności blizny. Wiele czynników decyduje o tym, czy ślad po ranie będzie wyróżniał się na tle zdrowej skóry, czy stanie się niemal niezauważalny.
Które rany są najmocniej zagrożone powstawaniem widocznych blizn? Jak przebiega proces gojenia? Co dzieje się z blizną po zasklepienia się rany i jak możemy wpłynąć na jej widoczność?
Spis treści
W przypadku, których ran najczęściej powstają blizny
Bliznowacenie w dużej mierze zależy od rodzaju rany oraz od czynników, które ją spowodowały. Które rodzaje uszkodzeń tkanek najczęściej doprowadzają do powstawania widocznych blizn? Widoczne blizny bardzo często stanowią pozostałość ran pooperacyjnych, ponieważ skala ingerencji w tkanki jest wówczas bardzo głęboka, a co za tym idzie, rany te należą do najtrudniej gojących się.
Jednym ze skrajnych przykładów, które prowadzą do powstania widocznych blizn jest cesarskie cięcie, po którym proces bliznowacenia przebiega długo, a pozostały ślad jest niemal zawsze widoczny. Dodatkowo często blizna może wpływać na swobodę ruchu, odczuwalne jest wtedy uczucie ciągnięcia czy swędzenia blizny.
Blizny często powstają również w miejscach na skórze, w których doszło do urazów mechanicznych takich jak rozcięcia czy otarcia. O ich widoczności w dużej mierze decyduje skala przerwania tkanki skórnej. Bliznowacenie przebiega w sposób skomplikowany także po oparzeniach, szczególnie gdy są one rozległe. Z kolei pozostałością po trądziku bywają kłopotliwe blizny zanikowe.
Bliznowacenie – etapy gojenia się rany
Skóra nie jest jednolitą strukturą, dlatego proces gojenia się rany zależy w dużej mierze od rodzaju uszkodzeń, które ją spowodowały. Gojenie się rany możemy podzielić na 3 etapy. Pierwszy z nich polega na zasklepianiu się naczyń krwionośnych, by zatamować krwawienie. W drugim etapie rana się oczyszcza, a na jej powierzchni tworzy się strup.
Trzeci etap, na którym dziś się skupimy to bliznowacenie. W trakcie gojenia się rany odtwarzana jest ciągłość skóry. W drobnych ranach bliznowacenie przebiega dość szybko, rana szybko zasklepia się i na niej powstaje blizna. W ranach dużych ciągłość skóry rozpoczyna się od powstania na dnie rany ziarniny ze zbudowanych z fibroblastów naczyń krwionośnych.
Podłożem do regeneracji wszystkich warstw skóry jest właśnie ziarnina, która pozwala powierzchniowym warstwom skóry oraz naskórka narastania na nią. Efekty bliznowacenia natomiast bywają różne. Gdy mamy do czynienia na przykład z nadprodukcją kolagenu tworzą się między innymi blizny przerostowe i keloidy – czyli bardzo widoczne i nieregularne blizny, charakteryzujące się przerostem tkanki skórnej. Dziś zajmiemy się jednak procesami, których przebieg kształtuje prawidłowe, standardowe bliznowacenie.
Bliznowacenie nie kończy się na zagojeniu rany – jak przekształca się blizna?
W początkowym etapie bliznowacenie polega przede wszystkim na odtwarzaniu się komórek skóry. Chodzi o fibroplasty, czyli komórki odpowiedzialne za produkcję kolagenu – podstawowego budulca skóry nadającego jej odpowiedniej elastyczności. Bez fibroplastów niemożliwe jest również odbudowanie się naczyń krwionośnych, które odgrywają bardzo ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu i utrzymaniu struktury skóry. Tak powstaje tkanka ziarninowa, która jest swoistym zrębem, na którym powstanie w pełni funkcjonalna skóra.
Fibryna, fibronektyna i kwas hialuronowy tworzą strukturę, którą można porównać do rusztowania. Do niego przyłączać się będą kolejne komórki. Proces regeneracji komórek trwa od 4 dni do około 2 miesięcy. Wszystko zależy od tego, jak bardzo rozległa i głęboka jest rana.
Bliznowacenie przechodzi następnie do drugiego etapu. Jest nim odtwarzanie ciągłości tkanki skórnej. W tym czasie klaruje się już linia blizny, która także zależy od charakteru rany, a także ewentualnego założenia szwów. W przypadku najmniejszych okaleczeń proces ten następuje błyskawicznie. Na powstałej wcześniej tkance ziarninowej kolejno odrastają wspomniane wcześniej warstwy skóry. Ta faza bliznowacenia może rozpocząć się po tygodniu, ale również po miesiącu, jeśli rana była bardzo głęboka.
Co dzieje się w obszarze dawnej rany, gdy trwa bliznowacenie? Początkowo tworzące się na tym rusztowaniu włókna kolagenu układają się sposób nieregularny. Włókna zaczynają tworzyć równomierną strukturę, która jest zdolna spełniać funkcje zdrowej skóry i coraz bardziej upodabnia się do tkanki, jaka znajdowała się w tym miejscu przed urazem. Po kilku tygodniach blizna charakteryzuję się między innymi wytrzymałością na poziomie około 70-80% w stosunku do zdrowej skóry.
Musimy jednak pamiętać, że bliznowacenie to proces długotrwały. Gdy brzegi rany się zasklepią, tkanka wciąż się odbudowuje. Może to potrwać nawet 2 lata. Infekcje i inne nieprawidłowości w gojeniu się rany znacznie go wydłużają. Jednak, jeśli rana nie była rozległa, a bliznowacenie przebiega bez zakłóceń, ostatecznie ślad po urazie staje się zwykle niemal niewidoczny.
Prawidłowe bliznowacenie – co możemy zrobić, aby zmniejszyć widoczność blizny?
Możemy zrobić bardzo wiele, by bliznowacenie przebiegało sprawnie. Zwłaszcza że późniejsze leczenie blizn, które są mocno widoczne, mogłoby wymagać zabiegu chirurgicznego. Znacznie lepiej rozpocząć odpowiednią kurację w momencie, gdy rozpoczyna się sam etap bliznowacenia. Dobrym rozwiązaniem będzie zastosowanie żelu silikonowego bądź plastrów silikonowych Sutricon. Tego typu produkty nadają się do wszystkich rodzajów blizn.
Terapia silikonem zawartym w obu preparatach przyczynia się między innymi do rozjaśnienia, wygładzenia, a także do zmniejszenia widoczności blizny. Ponadto niweluje uczucie ciągnięcia i swędzenia blizny, które bardzo często towarzyszą bliźnie. Warto wspomóc prawidłowe bliznowacenie preparatami dostępnymi w prawie każdej aptece.
