Dlaczego opalanie blizn jest niewskazane?

Artykuł zaktualizowany i rozszerzony w grudniu 2021

Czy opalanie blizn to dobry pomysł? Zdaniem dermatologów: zdecydowanie nie. Wystawianie blizn na promienie UV może sprawić, że blizna będzie bardziej widoczna niż wcześniej. Dlatego osoby z bliznami, zwłaszcza w miejscach wyeksponowanych na słońce, np. n twarzy czy dłoniach, powinny stosować kremy z filtrami.

Opalanie – dlaczego skóra ciemnieje pod wpływem słońca?

W naszej kulturze zwykliśmy utożsamiać opaloną skórę ze zdrowiem i atrakcyjnością fizyczną. O gustach nie warto dyskutować, ale o zdrowiu – jak najbardziej. Pokusa związana ze spędzaniem wolnego czasu w pełnym słońcu, na przykład na plaży, bywa bardzo silna. Czy jednak opalenizna przywieziona z wakacji lub choćby długiego weekendu rzeczywiście stanowi oznakę zdrowia?

Tak naprawdę opalanie to tylko pozorna korzyść, ponieważ wpływ promieni UV na skórę nie jest dobry.

Opaleniznę zawdzięczamy obecności melaniny w skórze człowieka. Melaniny to barwniki, odpowiadające za kolor oczu, włosów i skóry. Ale ich rola jest znacznie szersza – pełnia też rolę ochronną prze promieniowanie UV i wolnymi rodnikami.¹

Już to ostatnie zdanie pokazuje, że opalanie nie jest dla skóry dobre, skoro natura stworzyła mechanizm broniący ją przed promieniowanie UV. Pod wpływem promieni słonecznych, melanina uwalniana jest do komórek naskórka powodując zaciemnienie skóry – to właśnie opalenizna. Nieprzypadkowo wydzielanie melaniny stanowi w rzeczywistości reakcję obronną naszego organizmu.

Dłuższa ekspozycja skóry na promieniowanie UV niesie za sobą negatywne skutki. Pogarsza jej kondycję, przyspiesza proces starzenia się skóry, jak również może prowadzić do powstania nowotworów, w tym najgroźniejszego czerniaka złośliwego¹. Negatywny wpływ promieniowania UV na skórę dotyczy również blizn.

Opalanie blizn – dlaczego nie ma sensu?

Większość osób zdaje sobie sprawę, że opalanie nie jest zdrowe, a tym bardziej opalanie blizn po operacjach czy innych ranach. I choć wiemy, że opalanie świeżych blizn nie jest wskazane, to zwykle nie zastanawiamy się nad powodami takiego stanu rzeczy. W jaki sposób promieniowanie UV wpływa na kondycję blizny? Czy posiadanie świeżej blizny musi koniecznie oznaczać rezygnację z ekspozycji na słońce?

Zacznijmy jednak od kwestii estetycznej. Po pierwsze nie ma co liczyć, że blizna opali się i zrówna kolorem z reszta ciała. Nie wszyscy zdają sobie sprawę, jak bardzo tkanka tworząca bliznę różni się od zdrowej skóry. Jest między innymi pozbawiona melanocytów³, czyli komórek odpowiedzialnych za produkcję melaniny, która to właśnie prowadzi do powstania opalenizny. Badania wykazały, że w bliznach zachodzi zjawisko zwane przez naukowców hipopigmentacja, czyli zmniejszona zdolność melanocytów do produkcji melaniny w miejscu uszkodzenia skóry.⁴

Efekt opalania blizny jest więc dość łatwy do przewidzenia. Opalenizna nie pojawi się na powierzchni blizny, zatem stanie się ona automatycznie bardziej widoczna, na zasadzie kontrastu z pozostałymi partiami skóry eksponowanymi wcześniej na słońce. Jednak opalanie blizn nie wiąże się tylko ze skutkami estetycznymi.

Dlaczego opalanie blizny jest niewskazane ze względów zdrowotnych?

Niestety promieniowanie UV wywiera ogromny wpływ na proces gojenia się rany i bliznowacenia. W miejscu uszkodzonej skóry wzmaga się bowiem stan zapalny. Co więcej, na uszkodzonych partiach  powstają enzymy zdolne do trawienia kolagenu. Brak tej ważnej substancji znacząco spowalnia proces gojenia się rany.

Warto nadmienić, że w miejscu powstawania blizny włókna kolagenowe są znacznie cieńsze niż pozostałych partiach skóry i posiadają inną strukturę. Głębsze warstwy skóry są pozbawione należytej ochrony przed promieniowaniem UV.

Co więcej, regularne i długotrwałe opalanie blizn może doprowadzić do ich przebarwień, które mają charakter trwały. To również przełoży się na znaczny wzrost widoczności blizny, a przecież każda osoba zmagająca się z tym problemem, pragnie czegoś dokładnie odwrotnego.

Warto pamiętać, że bliznę trzeba chronić przed słońcem przez cały rok, nie tylko latem, na plaży. Blizny przez 12 miesięcy trzeba smarować kremami z filtrem, aby zapobiec trwałym uszkodzeniom podczas gojenia się blizny.

Po jakim czasie można opalać blizny?

Specjaliści uważają,  że całkowite opalanie blizny jest zakazane przez 6 tygodni od urazy czy operacji. Świeża blizna powinna być całkowicie chroniona przed promieniami UV – nie chodzi tylko o opalanie, ale w ogóle o kontakt ze słońcem.

Także późniejsze opalanie blizny nie jest wskazane, ponieważ proces ostatecznego tworzenia się blizny trwa nawet rok. To tzw. trzeci etap przebudowy blizny, który polega na porządkowaniu struktur włókien kolagenowych w bliźnie. W tym okresie blizna staje się płaska i bardziej wytrzymała na czynniki mechaniczne, a przede wszystkim blednie.⁵ Jeśli jednak w tym czasie będzie wystawiana na działanie promieni UV, może trwale przebarwić bliznę i sprawić, że zamiast zblednąć, będzie ciemniejsza od reszty skóry⁶.

Jak chronić bliznę przed słońcem?

Ale wiadomo, że nie zawsze można całkowicie uniknąć kontaktu blizny ze słońcem. Opalanie blizn to zły pomysł, ale czy ich posiadanie musi oznaczać pełną rezygnację z dłuższego przebywania na słońcu? Niekoniecznie. Unikać należy przede wszystkim ekspozycji na promieniowanie UV w czasie największego nasłonecznienia, czyli od późnego poranka do około godziny 15:00.

Kąpiele słoneczne nie powinny być także zbyt długotrwałe, ale to dotyczy nas wszystkich, nie tylko osób posiadających blizny.

Ważne jest także stosowanie kosmetyków z filtrem UV na całe ciało, a także regularna pielęgnacja samej blizny, choćby z pomocą żelu silikonowego Sutricon UV Protect z SPF 35. Taka forma pomoże w ochronie blizny przy ekspozycji na słońce oraz dodatkowo przywróci elastyczność oraz sprężystość uszkodzonej sprężystości partii skóry. Silikon zawarty w żelu dzięki swoim właściwościom przypominającym zdrową ludzką tkankę nawilży bliznę oraz pozwoli jej oddychać. Dzięki temu blizna stanie się mniej widoczna, rozjaśniona, a także wygładzona.

Bibliografia:

1. Melanina – z melanocytu do keratynocytu, czyli jak przebiega transport melaniny w skórze Jakub Rok, Michał Otręba, Ewa Buszman, Dorota Wrześniok
2. Szkodliwe oddziaływanie promieniowania ultrafioletowego na skórę człowieka Marcin Ebisz 1/, Marta Brokowska 2/
3. Repigmentacja blizn skórnych zależy od pierwotnego typu rany, Sarah L. Chadwick, Krystyna Yip, Mark WJ,  Ferguson, Mamta Shah
4. Blizny potrądzikowe – mechanizm powstawania i diagnostyka, Karolina Sałagan 1 Kornelia Niemyska Link
5. Keloids and hypertrophic scars, Grażyna Broniarczyk-Dyła, Anna Wawrzycka-Kaflik, Izabela Urysiak
6. Estetyczna blizna — cz. II Aesthetic scar — part II Urszula Zdanowicz Carolina Medical Center, Warszawa