Blizna jest to zmiana skórna powstała w miejscu, gdzie jej ciągłość została przerwana. Proces powstawania blizny jest długi, może trwać nawet od kilka miesięcy do 2 lat. Blizna powstaje w wyniku uszkodzenia skóry właściwej i może być skutkiem urazu, oparzenia, jak i następstwem zabiegu chirurgicznego. Niewielkie blizny mogą być również pamiątką po zagojeniu się zmian chorobowych: np. pęcherzy powstałych w przebiegu ospy wietrznej lub wyprysków po trądziku.
Co to jest blizna?
Blizna składa się z tkanki łącznej włóknistej. Powstaje na skutek złączenia się rozerwanych brzegów skóry (tzw. rychłozrost) lub w wyniku powstania nowych tkanek w miejscu, gdzie doszło do ubytku w warstwach skóry lub naskórka (ziarninowanie). W odróżnieniu od zdrowej skóry, blizna jest mniej elastyczna, pozbawiona zakończeń nerwowych, gruczołów łojowych oraz mieszków włosowych. Odróżnia się wyglądem – ma odcień inny niż reszta ciała, jest wypukła i twarda, a jej charakter sprawia, że nie opala się.
Jak wygląda proces powstawania blizny?
Proces powstawania blizny ma kilka etapów i jest jedną z faz procesu gojenia się rany. Jego skutkiem jest powstanie w miejscu uszkodzenia skóry nowej, dobrze unaczynionej tkanka, z licznymi włóknami kolagenu. Ale zanim do tego dojdzie, musi minąć trochę czasu. Specjaliści dzielą proces gojenia i powstawania blizny na kilka faz.
-
Faza zapalna lub wysiękowa, czas trwania: 48-72 godziny.
Pierwszą odpowiedzią organizmu po zranieniu jest krwawienie, a następnie powstanie skrzepu krwi. Taki skrzep jest rodzajem naturalnego opatrunku, który chroni zranione miejsce przed dostępem zanieczyszczeń (zarówno brudu, jak i wirusów oraz bakterii) i przed nadmierna utratą wody. Skrzep stanowi również warstwę, pod którą toczą się procesy powodujące zagojenie się rany.
W miejscu zranienia powstaje stan zapalny, który uruchamia produkcję ciał odpornościowych i procesy regeneracyjne skóry – stan zapalny poprawia ukrwienie i odżywienie uszkodzonych tkanek. Na tym etapie gojenia się rany aktywowane są czynniki wzrostowe, pobudzające tworzenie nowej tkanki. Faza zapalna trwa kilka dni i kończy się fazą oczyszczania – to właśnie wtedy pojawiają się komórki żerne (makrofagi), które oczyszczają ranę z drobnoustrojów i obumarłych komórek.
Warto wiedzieć, że zbyt wczesne usunięcie skrzepu, czyli po prostu zdrapania strupka, może spowodować uszkodzenie skóry i zwiększenie powierzchni blizny. Na tym etapie ważna jest bowiem ochrona rany i zapewnienie jej nawilżenia, do czasu, gdy zdążą wytworzyć się nowe komórki skóry.
-
Faza proliferacyjna, czas trwania: 10-15 dni.
To etap, w którym na zasadzie rychłozrostu lub ziarninowania dochodzi do zrośnięcia się rany. W miejscu uszkodzenia skóry powstają nowe komórki: w tej fazie organizm wytwarza kolagen, główne białko tkanki łącznej, co jest początkiem powstawania blizny. Tworzy również nowe naczynia krwionośne i inne komórki, które pomagają wzmocnić tkanki w zranionym miejscu.
Jeśli strup nadal jest na ranie, w czasie tej fazy prawdopodobnie wyschnie i odpadnie. Rany, które są odpowiednio nawilżane w czasie fazy proliferacyjnej (np. dzięki specjalnym opatrunkom zatrzymującym wodę), szybciej odbudują nowe komórki.
-
Faza dojrzewania blizny, czas trwania od 1 miesiąca do 2 lat.
Faza dojrzewania lub przebudowy zaczyna się trzy tygodnie po zranieniu. Polega na kompleksowe odbudowie skóry w miejscy zranienia: stopniowo z rany odprowadzana jest woda, a włókna kolagenowe zagęszczają się, tworząc „rusztowanie” dla powstającej blizny. Blizna pokrywa się nabłonkiem, a uszkodzona skóra wzmacnia się – jest coraz bardziej odporna na uszkodzenia mechaniczne. Po dwóch miesiącach od powstania rany, przy prawidłowym procesie gojenia, blizna jest w 80% tak mocna, jak wcześniej zdrowa skóra.
To jednak nie koniec. Faza dojrzewania może trwać nawet kilka lat: w tym czasie dochodzi do przebudowy blizny, która zmienia swój wygląd i charakter. Wypukły, ciemny i twardy ślad po ranie staje się bardziej gładki, jaśniejszy i bardziej elastyczny.
Na tym etapie można rozpocząć terapię blizny, czyli działania mające na celu zmniejszenie jej widoczności. Najlepiej do tego nadają się preparaty z silikonem (np. Sutricon), którego właściwości przyspieszają zmniejszanie się blizny.
Plastry z silikonem naklejane na świeżą bliznę tworzą barierę ochronną, pod którą zachodzą procesy stymulujące przebudowę blizny. Pod wpływem wyższej temperatury i odpowiedniego nawilżenia pod warstwą silikonu, blizna staje się bardziej elastyczna, miękka i mniej wypukła.
Stosowanie preparatów z silikonem na etapie przebudowy blizny zapobiega również powstawaniu keloidów i blizn przerostowych, które są skutkiem nadmiernej produkcji kolagenu. Silikon reguluje powstawania nowych włókien kolagenowych, zmniejszając ryzyko powstania nieprawidłowych blizn.
Co wpływa na proces powstawania blizny?
Prawidłowe i szybkie gojenie się blizny zależy od wielu czynników, np. wieku, stanu zdrowia danej osoby czy miejsca zranienia. Gorzej goją się rany u osób starszych czy osób cierpiących na cukrzycę, ale z kolei osoby młode i zdrowe są bardziej narażone na powstawanie blizn przerostowych i keloidowych.
Istotna jest odpowiednia pielęgnacja rany. Warto wiedzieć, że infekcje pojawiające się na etapie fazy proliferacyjnej mogą prowadzić do powikłań i gorszego, a także dłuższego gojenia się rany. Konieczne jest też przedłużenie pielęgnacji na etap przebudowy – samo zagojenie się rany nie zwalnia nas z obowiązku troski o bliznę. Warto stosować wspomniane preparaty z silikonem, a także mobilizować bliznę, czyli delikatnie ją masować. Rozciąganie i uciskanie blizny zmniejsza ryzyko powstania przykurczów, poprawia elastyczność blizny i przyspiesza jej zanikanie.
Źródła:
- Marzena Jamrógiewicz , Maria Żebrowska , Jerzy Łukasiak , Małgorzata Sznitowska, Silikonowe preparaty do leczenia powierzchniowego blizn,
- Marlena Przewłocka-Gągała, Współczesny model postępowania z problemem blizn w kosmetologii i medycynie estetycznej.
