Proces gojenia się rany to dość duże wyzwanie dla sił obronnych organizmu, które muszą się zmobilizować, by najpierw zabezpieczyć przed chorobotwórczymi drobnoustrojami, a następnie odbudować uszkodzone miejsce. W tym czasie ważne jest wspieranie tego naturalnego procesu przez pacjenta, a więc jego zaangażowanie i właściwe postępowanie z raną.
Rola pacjenta nie ogranicza się jedynie do zachowywania wszelkich zasad higieny i unikania wtórnych urazów, ale także dotyczy odpowiedniego sposobu odżywiania się i trybu życia. Jak zatem postępować w czasie gojenia się rany i tworzenia blizny? Wskazówki znajdziesz w naszym artykule.
Spis treści
Jak postępować z ranami w zależności od ich rodzaju?
W literaturze medycznej wyróżnia się rany powierzchowne, np. drobne skaleczenia i otarcia, rany proste – o równych krawędziach, np. rany pooperacyjne, rany skomplikowane, np. rany szarpane, po ugryzieniach, rany tłuczone, kłute i postrzałowe oraz rany przewlekłe, w czasie gojenia których doszło do komplikacji.
Postępowanie z ranami różni się w zależności od tego, z jakim jej rodzajem mamy do czynienia. W większości przypadków ranę należy dokładnie zdezynfekować i oczyścić, a następnie założyć sterylny opatrunek. W razie dużego krwawienia należy założyć opatrunek uciskowy, by zatamować krwotok.
Wyjątkiem odnośnie do oczyszczania rany są te z tkwiącym w nich ciałem obcym. Takich ran nie myjemy, nie wyjmujemy też samodzielnie ciała obcego. Możemy w ten sposób spowodować dalsze uszkodzenia, a nawet doprowadzić do krwotoku. Zakładamy jedynie ostrożnie opatrunek, ewentualnie w przypadku intensywnego krwawienia – opatrunek uciskowy i czekamy na pomoc specjalisty.
W przypadku ran po ugryzieniu bądź ukąszeniu przez zwierzę zgłaszamy się do lekarza w celu przyjęcia szczepionki przeciwtężcowej (gdy jest to konieczne), surowicy lub szczepienia przeciw wściekliźnie. Rany kłute i głębokie rany pooperacyjne uważnie obserwujemy podczas gojenia się i w razie niepokojących objawów zgłaszamy się do lekarza.
Jak przyspieszyć proces gojenia się różnego rodzaju ran?
Gojenie się ran jest naturalnym procesem, który składa się z kilku etapów.
- Najpierw w miejscu rany, czyli przerwania ciągłości skóry dochodzi do krwawienia. Wyjątkiem są rany tłuczone i stłuczenia, w przypadku których krwawienie jest z reguły niewielkie – dochodzi tam do zmiażdżenia naczyń krwionośnych, które zostały w ten sposób zablokowane.
- Następnie w krwawiącym miejscu tworzy się skrzep, który pełni rolę naturalnego opatrunku i zapobiega wnikaniu w głąb rany patogenów, czyli chorobotwórczych drobnoustrojów.
- Kolejny etap gojenia to samoistne oczyszczanie się rany za sprawą aktywacji komórek układu odpornościowego, które usuwają martwe komórki oraz chronią ranę przed chorobotwórczymi bakteriami.
- Następna faza to odbudowa uszkodzonych komórek i tworzenie się blizny. Jeśli proces ten przebiega na zasadzie tzw. rychłozrostu, blizna ma postać niewielkiej linii i będzie mało widoczna. Natomiast jeśli gojenie się rany przebiega na zasadzie ziarninowania, rana goi się dłużej i blizna może być bardziej widoczna. Może też dojść do nieprawidłowości w procesie powstawania blizny.
Aby przyspieszyć proces gojenia się rany warto zastosować preparaty antyseptyczne w formie płynu czy hydrożelu z zawartością PHMB. Ranę należy zdezynfekować jałowym gazikiem zwilżonym Płynem do oczyszczania np. SutriSept. Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami ekspertów w dekontaminacji ran, czyli w odkażaniu ran I-wyborem jest 0,1 % PHMB z Poloksamerem 188 (SutriSept).
Należy pamiętać, że skóra wokół rany również musi być odpowiednio pielęgnowana. Stan skóry może być różny zależnie od chorób toczących się w organizmie. Może być cienka, uszkodzona i sącząca się albo sucha i łuszcząca się. Suchą skórę należy nawilżać i natłuszczać emolientami z dodatkiem kwasu hialuronowego co 4-6 godzin. Skórę wilgotną należy oczyszczać preparatami zawierającymi cynk, które należy stosować raz dziennie przez 2-3 dni, a następnie należy powrócić do preparatu natłuszczającego w zależności od potrzeb.
Bardzo istotne jest dobranie opatrunku do rany, należy pamiętać, że rana nie może nigdy być sucha, pokryta strupem, a skóra wokół rany zawsze musi być czysta.
Czynniki opóźniające gojenie – możesz ich uniknąć!
Do czynników spowalniających gojenie się rany i tworzenie blizny należą przede wszystkim: zakażenia, w tym zakażenia bakteriami beztlenowymi, ropnie, wtórne urazy mechaniczne oraz wszelkie komplikacje w procesie tworzenia się blizn, a więc powstawanie zrostów, bliznowców i blizn przerośniętych. Aby ich uniknąć, wiele zależy od naszego postępowania.
Rola pacjenta jest tu bardzo istotna i odpowiedzialna: ma duży wpływ na przebieg leczenia rany.
Przede wszystkim musimy rygorystycznie przestrzegać zasad higieny, zarówno podczas zmiany opatrunku, jak i mycia okolic rany oraz dotykania świeżej blizny, np. w celu jej mobilizacji. Wszelkie niepokojące objawy – ból, wysięk, zaczerwienienie, opuchnięcie okolic rany – należy jak najszybciej skonsultować z lekarzem.
Ważna jest też dieta, którą stosujemy. Rany goją się dłużej i gorzej, gdy ich posiadacz ma niedobory witamin i wapnia oraz innych składników odżywczych. Ogólny stan zdrowia pacjenta ma ogromny wpływ na proces gojenia się ran, warto więc zadbać w tym czasie o odpoczynek i wartościową dietę.
Kolejna kwestia to unikanie wtórnych urazów mechanicznych. Dochodzi do nich zwłaszcza w przypadku głębokich ran, np. pooperacyjnych, gdy pacjent nie przestrzega zaleceń lekarza i zbyt wcześnie podejmuje intensywny wysiłek fizyczny mogący prowadzić do uszkodzenia niezagojonych jeszcze głębszych struktur. Ładnie wyglądająca i zabliźniająca się powierzchnia głębokich ran ciętych bywa myląca – w głębi rany procesy gojenia się nie zostały jeszcze w pełni zakończone.
Wtórny uraz mechaniczny w przypadku głębokich ran stwarza zagrożenie krwotoku, ponownego rozerwania brzegów rany oraz uszkodzenia głębokich struktur podskórnych. Może to prowadzić do wtórnych zakażeń i zawsze utrudnia oraz przedłuża proces gojenia się. Zwiększa też ryzyko powikłań w procesie tworzenia się blizn.
W głębokich strukturach może dojść do zrostów, które będą powodować przykurcze i dolegliwości bólowe. Blizna może przerastać i przybrać nieestetyczny wygląd. Mogą też tworzyć się bliznowce, które mają tendencję do odrastania nawet po chirurgicznym ich usunięciu.
Jak radzić sobie z blizną po urazie mechanicznym rany?
Gdy uraz mechaniczny spowoduje przerastanie blizny i jej nieestetyczny wygląd, warto sięgnąć po specjalne narzędzia, które sprawią, że blizna będzie gładsza i jaśniejsza. Najskuteczniejszym sposobem zmniejszenia blizny jest stosowanie plastrów silikonowych Sutricon, które doskonale zmniejszają widoczność blizny – zwłaszcza, jeśli stosujemy je regularnie przez kilka miesięcy.
Silikon to substancja, która regeneruje tkanki skóry znajdujące się w bliźnie – zarówno tej świeżej, jak i starej. Reguluje produkcje włókien kolagenowych i utrzymuje odpowiednie nawilżenie blizny, przez co zahamowany jest jej niekontrolowany rozrost. Plastry Sutricon można stosować na wygojone blizny, można je też łączyć ze stosowanie żeli z silikonem, które doskonale nadają się do mobilizowania blizny. Praca nad blizną, czyli jej delikatny masaż zapobiega zrostom i powstawaniu bliznowców i przykurczy, które często są skutkiem urazu blizny.
